ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΚΑΡΑΝΤΙΝΑΣ
0
0
Η μάχη κατά των ναρκωτικών δεν τελειώνει ποτέ. Η πανδημία του κορονοϊού και η περίοδος της καραντίνας ανέδειξαν τους κοινωνικούς παράγοντες που στρέφουν κάποιους στις ουσίες αναζητώντας λύσεις στο πουθενά. Η κοινωνική απομόνωση, η μοναξιά, η ανεργία, το άγχος και η οικονομική ανασφάλεια οδήγησαν σε αύξηση της χρήσης ψυχοτρόπων ουσιών.
Πριν από ένα μήνα σχεδόν, στις 26 Ιουνίου, βρεθήκαμε στην πλατεία Ηρώ όπου συναντήσαμε μία ομάδα εθελοντών από το Εθνικό Συμβούλιο κατά των Ναρκωτικών, του παραρτήματος Πετρούπολης, όπου πραγματοποιούσε μία δράση ενημέρωσης για τα ναρκωτικά με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών.
Σε μία σύντομη συνομιλία που είχαμε με την ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια Μαρίνα Παπαδιώτη εργαζόμενη στο Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων “ΦΑΕΘΩΝ” και πρόεδρο του παραρτήματος ΕΣΥΝ Πετρούπολης, συνειδητοποιήσαμε ότι η μάχη κατά των ναρκωτικών όχι μόνο συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό, αλλά έχει αλλάξει και πρόσωπο ή καλύτερα τρόπους αντιμετώπισης. Αντιληφθήκαμε ότι η σύγχρονη εποχή δεν είναι σύμμαχος στην καταπολέμηση αλλά αντίθετα είναι ο βασικός παράγοντας που οι νέοι οδηγούνται όλο και περισσότερο προς τις εξαρτησιογόνες ουσίες.
Επειδή ήταν αδύνατο να απαντηθούν τα ερωτήματά μας μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας δώσαμε ένα νέο ραντεβού για να δοθούν απαντήσεις σε ένα διαχρονικά καίριο κοινωνικά πρόβλημα.
Τί είναι το ΕΣΥΝ (Εθνικό συμβούλιο κατά των Ναρκωτικών);
Το Εθνικό συμβούλιο κατά των Ναρκωτικών (ΕΣΥΝ)είναι συσπείρωση ανθρώπων και φορέων, η δραστηριοποίηση των οποίων έχει εθελοντικό χαρακτήρα και βασίζεται στην αντίληψη τι η συλλογική προσπάθεια και η ενεργοποίηση των μελών της κοινότητας έχει καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση των συνθηκών αυτών για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών. Στη χώρα μας ξεκίνησε από τις αρχές τις δεκαετίας του 80. Στην Πετρούπολη το παράρτημα του ΕΣΥΝ, ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 2018, ενώ υπάρχουν συνολικά 20 παραρτήματά σε όλη την Ελλάδα.
Το ΕΣΥΝ παρακολουθεί και μελετάει τις εξελίξεις του φαινόμενου της τοξικοεξάρτησης αναδεικνύοντας κυρίως την κοινωνική του διάσταση και διατυπώνει επιστημονικά τεκμηριωμένες θέσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου μέσα από το τρίπτυχο: πρόληψη-θεραπεία-επανένταξη.
Πώς ορίζεται η εξάρτηση από τα ναρκωτικά; Ποιές είναι οι αιτίες της εξάρτησης;
Η εξάρτηση είναι ένα σύνθετο, πολυπαραγοντικό φαινόμενο και η έναρξη της χρήσης δεν ξεκινά ξαφνικά, αλλά είναι αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης διαδικασίας, από τα πρώιμα στάδια ανάπτυξης του ατόμου.
Η εξάρτηση προκύπτει όταν μια ευάλωτη προσωπικότητα ζώντας σε ένα επιβαρυντικό περιβάλλον συναντά την ουσία.
Αυτό προσδιορίζεται από ατομικούς προδιαθεσικούς παράγοντες, οικογενειακούς και κοινωνικούς παράγοντες. Όλοι αυτοί οι παράγοντες δεν διαχωρίζονται ουσιαστικά εφόσον άτομο και περιβάλλον βρίσκονται σε μια συνεχή αλληλεπίδραση. Όταν για παράδειγμα αναφερόμαστε σε ένα παιδί που έχει κληρονομική επιβάρυνση λόγω του ότι οι γονείς του έκαναν χρήση ουσιών δεν αναφερόμαστε σε γονιδιακούς παράγοντες, αλλά στο γεγονός ότι αυτό το παιδί, σύμφωνα με τη θεωρία μάθησης, έχει υιοθετήσει αυτό το μοντέλο συμπεριφοράς κι έχει ως πρότυπα ταύτισης γονείς που κάνουν χρήση, έχει ζήσει σε ένα αποστερημένο συναισθηματικά περιβάλλον ή σε ένα περιθωριοποιημένο και κοινωνικά επιβαρυντικό περιβάλλον.
Η σύγχρονη οικογένεια πλήττεται σοβαρά από αποσταθεροποιητικούς παράγοντες που απειλούν την συναισθηματική σταθερότητα και ασφάλεια που χρειάζεται ένα παιδί για την ομαλή ανάπτυξη του και τις σχέσεις των μελών της οικογένειας.
Οι παράγοντες αυτοί είναι οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που επηρεάζουν καθοριστικά την επιρρέπεια ενός ατόμου στις ουσίες. Η ανεργία, η κοινωνικές ανισότητες, η ελλιπείς παροχές στην υγεία, στην παιδεία, η αβεβαιότητα και ανασφάλεια σε έναν νέο άνθρωπο αποτελούν αιτιοπαθογενετικούς παράγοντες στις εξαρτητικές συμπεριφορές.
Η πανδημία του κορονοιού και η περίοδος της καραντίνας ανέδειξαν και ενέτειναν τις αιτίες της εξάρτησης από ουσίες αλλά και όλες τις μορφές των εξαρτήσεων (ηλεκτρονικός τζόγος, εξάρτηση από διαδίκτυο): Η κοινωνική απομόνωση, η μοναξιά, η ανεργία, το άγχος και η οικονομική ανασφάλεια οδήγησαν σε αύξηση της χρήσης ψυχοτρόπων ουσιών.
Πως μπορούν να μειωθούν οι αιτίες που οδηγούν έναν χρήστη στην εξάρτηση;
Στη σημερινή εποχή, στη ψηφιακή εποχή που όλα εξελίσσονται με ταχύτατους ρυθμούς, ο καταιγισμός της πληροφορίας που ο άνθρωπος δυσκολεύεται να διαχειριστεί, οι νέες μορφές επικοινωνίας που τείνουν να αντικαταστήσουν τις δια ζώσης επαφές και την συναισθηματική εγγύτητα, εντείνουν την αποξένωση και την απομόνωση και πολλές φορές δημιουργούν ένα δυνητικό κόσμο και δυνητικά προφίλ που καταλήγουν να αντικαθιστούν τις αυθεντικότητα και την παρουσία στην πραγματική ζωή.
Επιπλέον, ο καταναλωτισμός και η αναζήτηση της ευδαιμονίας μέσα από την συνεχή αναζήτηση υλικών αγαθών αλλά και η προσπάθεια του ατόμου να φαίνεται δυνατός, επιτυχημένος και άτρωτος και ο σκληρός ανταγωνισμός οδηγεί τον άνθρωπο σε μεγαλύτερη αποξένωση και συναισθηματική μοναξιά.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η συναισθηματική αποστέρηση ή η παθολογία της επικοινωνίας, από τα πρώιμα στάδια της ζωής του ανθρώπου μπορεί να οδηγήσει σε υπαρξιακό άγχος μέχρι και αφανισμό. Γι΄ αυτό το λόγο, η προληπτική παρέμβαση πρέπει να γίνεται έγκαιρα σε πρωταρχικούς κοινωνιοποιητικούς θεσμούς τόσο στην οικογένεια, όσο και στο σχολείο. Για παράδειγμα, τα προγράμματα πρόληψης στην οικογένεια στοχεύουν στην ενίσχυση της επικοινωνίας και την ενδυνάμωση των οικογενειακών δεσμών που αποτελεί έναν καθοριστικό προστατευτικό παράγοντα ενάντια στην ουσιοεξάρτηση. Στην ίδια λογική, είναι σημαντική η ευαισθητοποίηση της ευρύτερης κοινότητας σε θέματα ψυχικής υγείας και η δημιουργία ενός κοινωνικού δικτύου αλληλεγγύης και αλληλοϋποστήριξης.
Επομένως, η δημιουργία αξιοπρεπών συνθηκών ζωής, αποτελεί τον βασικό όρο αντιστροφής στην αλλοτρίωση και η ενίσχυση «εσωτερικών» και «εξωτερικών» στον κάθε άνθρωπο προστατευτικών παραγόντων.
Η νομιμοποίηση της φαρμακευτικής κάνναβης για διάφορους λόγους έχει επηρεάσει τον τρόπο αντιμετώπισης των νέων απέναντι στην κάνναβη ή και σε άλλα ναρκωτικά;
Η νομιμοποίηση της κάνναβης έχει επηρεάσει καθοριστικά τον τρόπο αντιμετώπισης των νέων απέναντι στην κάνναβη. Αυτό αποδεικνύεται από τα στατιστικά στοιχεία που φανερώνουν την άνοδο της χρήσης κάνναβης τόσο στο μαθητικό όσο και στο γενικό πληθυσμό, συνεχή αύξηση του Δείκτη Θεραπείας από κάνναβη, μείωση της ηλικίας πρώτης επαφής με τα ναρκωτικά και πειραματισμό με τη κάνναβη πριν τα 14 έτη.
Στην Ελλάδα, το 2017 σχεδόν οι μισοί (46%) από όσους απευθύνθηκαν σε πρόγραμμα απεξάρτησης δήλωσαν πρόβλημα με τη χρήση κάνναβης, επιβεβαιώνοντας την ανοδική χρήση της συγκεκριμένης ουσίας.
Από το 2017 διατίθενται απροκάλυπτα προς πώληση προϊόντα με κάνναβη σε «καταστήματα υγιεινής διατροφής» ή σε εξειδικευμένα καταστήματα.
Τα προϊόντα αυτά πωλούνται με τον ισχυρισμό ότι έχουν ελάχιστη ή μηδενική ψυχοτρόπο δράση (0,2% ή 0,3% THC-τετραϋδροκανναβινόλη). Πολλοί νέοι, ακόμα και μαθητές μπαίνουν σε μια διαδικασία αγοράς της “καλής κάνναβης”, κάνοντας ατομική υπόθεση ένα ζήτημα κοινωνικής υγείας. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν υπάρχει συμφωνημένο πρότυπο δοκιμών και ελέγχων σε όλες τις χώρες, με αποτέλεσμα η περιεκτικότητά τους σε THC και CBD μπορεί να διαφέρει από αυτή που αναγράφεται στις ετικέτες ή στα αποτελέσματα δοκιμών». (Έκθεση 2018 Ευρωπαϊκής επιτροπής). Από την άλλη, το μάτι εξοικειώνεται στη χρήση κάνναβης, κάτι το οποίο έχει συμβάλλει στον πολλαπαλασιασμό των μαθητών την τελευταία δεκαετία που φλερτάρουν με αυτή.
Επομένως, οι διαφημιστικές καμπάνιες και η προπαγάνδα για την κάνναβη και τις «ευεργετικές» ιδιότητες των προϊόντων της αλλά και ο πολλαπλασιασμός των Καταστημάτων πώλησης προϊόντων σχετικών με τη κάνναβη έχουν συμβάλλει καθοριστικά στην απομυθοποίηση της επιζήμιας δράσης της κάνναβης στον άνθρωπο δημιουργώντας ταυτόχρονα ανοχή και εξοικείωση με την χρήση της ως κάτι ΄΄φυσιολογικό΄΄ και ΄΄αθώο΄΄.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ωστόσο, ότι όλα τα ναρκωτικά, ανεξάρτητα από το αν έχουν ισχυρότερες ή λιγότερο ισχυρές οργανικές επιδράσεις προκαλούν εξάρτηση.
Όλα τα ναρκωτικά προκαλούν βλάβες στον οργανισμό, αποξένωση του ανθρώπου από τις πραγματικές του ανάγκες, από το κοινωνικό γίγνεσθαι, από τη θέση του μέσα στη κοινωνία.
Η νομιμοποίηση της κάνναβης «νομιμοποιεί» στη συνείδηση των ανθρώπων την χρήση, μειώνει τις αντιστάσεις οδηγώντας τους ανθρώπους στη φυγή, στην αποξένωση, στην απάθεια στην έλλειψη κινήτρου και διεκδίκησης για καλύτερες συνθήκες ζωής.
Πρέπει επίσης, να λάβουμε υπόψη μας, τα στοιχεία από τη διεθνή εμπειρία, όπως για παράδειγμα σε πολλές πολιτείες της Αμερικής αλλά και στην Ευρώπη, τα οποία δείχνουν ότι η νομιμοποίηση της ιατρικής χρήσης της κάνναβης είναι ένα ακόμα σκαλί για την πλήρη απελευθέρωση της χρήσης της. Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε ότι πρώτα νομιμοποιήθηκε η καλλιέργεια της βιομηχανικής μετά της ιατρικής και στη συνέχεια της λεγόμενης ψυχαγωγικής κάνναβης.
Είναι σωστός ο διαχωρισμός μεταξύ «σκληρών και μαλακών ναρκωτικών»;
Ο διαχωρισμός των ουσιών σε «σκληρά» και «μαλακά’’ προκαλεί σύγχυση και ουσιαστικά απενεχοποιεί στη συνείδηση των νέων ανθρώπων τη χρήση των λεγόμενων ‘’μαλακών ναρκωτικών’’ υποτιμώντας ταυτόχρονα την επιζήμια και καταστροφική δράση τους στον άνθρωπο σε οργανικό και κυρίως σε ψυχικό και κοινωνικό επίπεδο.
Η χρήση κάνναβης, ειδικά σε άτομα που ξεκινούν κατά την εφηβεία, οδηγεί σε μείωση των γνωστικών λειτουργιών και αλλαγές στην εγκεφαλική δομή με πολλαπλές δυσμενείς επιπτώσεις στη φυσιολογική λειτουργία του ατόμου, σε νοητικό και σε συμπεριφορικό – ψυχολογικό επίπεδο. Επιπλέον, η κάνναβη προωθεί την ανάπτυξη κατάθλιψης, κρίσεων πανικού καθώς και την εκδήλωση ψυχώσεων.
Οι νέοι που κάνουν χρήση παρουσιάζουν το «Σύνδρομο Έλλειψης Κινήτρου» το οποίο εκδηλώνεται ως μια κατάσταση γενικής απάθειας, άμβλυνσης του συναισθήματος, δυσκολίας στην κριτική ικανότητα και διαταραχή της προσοχής.
Με την εμφάνιση νέων συνθετικών προϊόντων κάνναβης παρατηρούνται επικίνδυνες επιδράσεις σε οργανικό και ψυχοσωματικό επίπεδο, όπως ταχυκαρδίες, σύγχυση, παραισθήσεις, εκδήλωση ψυχωτικών επεισοδίων, ακόμα και επιπλοκές που μπορεί να οδηγήσουν στο θάνατο.
Οι νέοι που κάνουν χρήση κάνναβης είναι εγκλωβισμένοι σε μία κατάσταση που τους απομακρύνει από το να φτάσουν και να αναπτύξουν τις ικανότητες και δεξιότητές τους, τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
Πως αντιμετωπίζει η πολιτεία την μάχη κατά των ναρκωτικών. Αρκούν τα μέτρα; Τι περισσότερο χρειάζεται;
Η τωρινή κυβέρνηση, όπως και οι προηγούμενες ακολουθούν το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ, το οποίο υποστηρίζει συνολικά τη πολιτική μείωσης της βλάβης, μιας πολιτικής που αντί να επικεντρώνεται και να αγωνίζεται για τις αιτίες που προκαλούν το φαινόμενο της τοξικοεξάρτησης, προσπαθεί να περιορίσει λίγο ή πολύ τα αποτελέσματά του. Προς αυτή την κατεύθυνση προωθούνται ως κύρια μορφή θεραπείας τα υποκατάστατα της ηρωίνης και όχι τα στεγνά θεραπευτικά προγράμματα. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται επίσης και οι Χώροι Εποπτευόμενης Χρήσης (ΧΕΧ), χώροι δηλαδή όπου οι χρήστες θα κάνουν επίσημα χρήση ουσιών με επιστημονική εποπτεία. Ο χρήστης θα «σουτάρει ηρωίνη» και δίπλα του το επιστημονικό προσωπικό θα εποπτεύει την πιθανότητα υπερδοσολογίας. Από στοιχεία που έχουμε στην διάθεσή μας, από χώρες όπως η Ολλανδία, όπου λειτουργούσαν 42 τέτοιοι χώροι, δεν καταγράφηκε μείωση της χρήσης ή μείωση θανάτων από ηρωίνη. Εδώ υπάρχει ένα αντιφατικό μήνυμα: η ύπαρξη των ΧΕΧ «νομιμοποιεί» την χρήση «παράνομων» ουσιών. Πώς είναι δυνατόν να αυξηθεί το κίνητρο του χρήστη για απεξάρτηση και θεραπεία όταν του επιτρέπουν να κάνει χρήση (του χορηγούν την ουσία και την σύριγγα) υπό έλεγχο; Ποιος επίσης είναι αυτός που μπορεί να ελέγξει το θάνατο όταν την ίδια στιγμή προσφέρει χώρο σε αυτόν;
Δίπλα σε αυτά, βλέπουμε τη μείωση της χρηματοδότησης της Πρόληψης των εξαρτήσεων, των στεγνών θεραπευτικών προγραμμάτων και των προγραμμάτων δράσης στο δρόμο. Το σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση της τοξικοεξάρτησης ανοίγει το δρόμο στην ιδιωτικοποίηση της πρόληψης και της θεραπείας κάνοντας αναφορά σε θεραπεία και πρόληψη μέσω ευρωπαικών κονδυλίων και βραχυπρόθεσμα προγράμματα.
Από την άλλη, αντιμετωπίζεται το ζήτημα της τοξικοεξάρτησης ως ιατρικό πρόβλημα, χωρίς να παίρνονται μέτρα αντιμετώπισης των κοινωνικών αιτιών που οδηγούν στη χρήση και εξάρτηση. Ας μην ξεχνάμε και την λίστα αναμονής των χρηστών ηρωίνης για χορήγηση υποκαταστάτων καθώς και την υποστελέχωση αυτών των τμημάτων που περιορίζονται στην χορήγηση του υποκατάστατου, χωρίς συμβουλευτική ή ψυχοθεραπευτική παρέμβαση. Τα υποκατάστατα, η μεθαδόνη και η βουπρενοφρίνη όχι μόνο δεν θεραπεύει αλλά συντηρεί ζωντανούς νεκρούς. Απόδειξη αποτελούν οι χρόνια εξαρτημένοι από μεθαδόνη και ο σταθερά αυξανόμενος αριθμός θανάτων από υποκατάστατα που ξεπερνά και τον αριθμό θανάτων από ηρωίνη.
Είναι σαφές ότι καμιά μέθοδος δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική αν οδηγεί τους χρήστες στο περιθώριο, αν δεν αποσκοπεί στην πλήρη αποχή από όλες τις ουσίες. Γι’ αυτό το λόγο, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη μίας ευρύτερης κοινωνικής δράσης που θα διαπερνά όλες τις δομές και τη δράση του μαζικού λαϊκού κινήματος (σωματεία, φορείς, ενώσεις, συλλόγους αθλητικούς και πολιτιστικούς) και θα αντιπαλεύει τις αιτίες που γεννούν και αναπαράγουν την τοξικοεξάρτηση.
Ποιές είναι οι δράσεις του ΕΣΥΝ και με ποιό τρόπο παλεύει ενάντια στα ναρκωτικά και στις εξαρτήσεις γενικότερα; Ποιές είναι οι κυρίαρχες θέσεις του;
Το ΕΣΥΝ υποστηρίζει την πολυπαραγοντική και κοινωνική διάσταση του φαινομένου της τοξικοεξάρτησης. Οι παράγοντες που προκαλούν την κοινωνική παρακμή είναι οι ίδιοι παράγοντες που προκαλούν την χρήση ουσιών και την παραίτηση.
Σε ό τι αφορά την πρόληψη, το ΕΣΥΝ σε συνεργασία με την σχολική κοινότητα διεξάγει ομιλίες-συζητήσεις σε μαθητές-γονείς και εκπαιδευτικούς που στοχεύουν στην σωστή και έγκυρη πληροφόρηση σε σχέση με τα ναρκωτικά και τις επιβλαβείς συνέπειες και ενημέρωση για την κατάσταση που επικρατεί στην ελληνική πραγματικότητα σε σχέση με τη χρήση ουσιών.
Πραγματοποιεί εκδηλώσεις, πολιτιστικές και αθλητικές που στοχεύουν στην προβολή προτύπων και στάσεων ζωής που προωθούν αξίες και ιδανικά, που προάγουν την ψυχική και σωματική υγεία.
– Παλεύει για τη δημιουργία ενός αποκλειστικά Δημόσιου και δωρεάν φορέα που θα αγκαλιάζει τη Πρόληψη, τη Θεραπεία, την Επανένταξη.
– Διεκδικεί Κέντρα Πρόληψης που θα λειτουργούν με επαρκές προσωπικό και θα εφαρμόζουν προγράμματα πρόληψης μέσα στα σχολεία, σε χώρους άθλησης και πολιτιστικούς συλλόγους.
– Παλεύει για μια ευρύτερη πρωτογενή πρόληψη που δεν περιορίζεται μόνο στα κέντρα πρόληψης αλλά συνδέεται με τη πάλη για δουλειά, Υγεία, Παιδεία, Πολιτισμό, Αθλητισμό, με τη πάλη ενάντια στις αιτίες που γεννούν την ανεργία, τη φτώχεια, τη κοινωνική ανισότητα.
– Στηρίζει τα στεγνά θεραπευτικά προγράμματα και ανοίγει πολεμική ενάντια σε κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα στους τομείς της πρόληψης και της θεραπείας.
– Στον αντίποδα των ΧΕΧ, διεκδικούμε αύξηση της χρηματοδότησης των προγραμμάτων στο δρόμο και των Κέντρων άμεσης πρόσβασης που υπολειτουργούν, των χώρων δηλαδή που οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να παραμείνουν σημαντικό διάστημα της μέρας μακριά από την πιάτσα και να έχουν άμεση πρόσβαση σε φροντίδα (ιματισμό, σίτιση, στέγαση, εξετάσεις κ.λπ.) με μοναδική τους υποχρέωση μέσα σε αυτούς τους χώρους να μην κάνουν χρήση ουσιών.
Η πάλη ενάντια στα ναρκωτικά συνιστά επί της ουσίας πάλη για τη ζωή!
ΟΧΙ σε μια κοινωνία με ελεύθερα ναρκωτικά
ΝΑΙ σε μια κοινωνία ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΠΟ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ!
