ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΡΑΤΗΣ: Η ΔΥΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΝΙΑΙΟ ΦΟΡΕΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Ο πρώην υφυπουργός Πολιτισμού Κώστας Στρατής σε διαδικτυακή εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ στην Αγία Βαρβάρα επισήμανε πως οι Δυτικές Συνοικίες χρειάζονται ένα ισχυρό πολιτισμικό θεσμό, που θα τις αναβαθμίσει για να μην καταντήσει η “πίσω αυλή” της Αθήνας.
Ο κ. Στρατής τόνισε πως πρέπει να γίνει αναστοχασμός και στον Πολιτισμό, όπως έχει ήδη ξεκινήσει στην Υγεία και την Παιδεία και να αποτελέσει κι αυτός δημόσιο αγαθό κι όχι εμπορεύσιμο προϊόν.
Έκανε αυτοκριτική λέγοντας ότι: «Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2015-2019 δεν κατάφερε να ολοκληρώσει θεσμικές τομές και δομικές αλλαγές που επιδίωκε να υλοποιήσει στον Πολιτισμό».
Κατέθεσε στη συζήτηση ένα σχέδιο πέντε αξόνων για την ουσιαστική στήριξη του Πολιτισμού και όλων των ανθρώπων του και για την περίοδο της πανδημίας αλλά και την επόμενη ημέρα.
Τέλος επισήμανε πως η ίδρυση ενός Φεστιβάλ της Δυτικής Αθήνας θα αξιοποιήσει τις καλλιτεχνικές δομές των Δήμων, τους πολιτιστικούς συλλόγους, τους δημιουργούς και τους καλλιτέχνες που διαμένουν στην περιοχή, αναδεικνύοντας την ταυτότητα και αναβαθμίζοντας τον δημόσιο χώρο των συγκεκριμένων πόλεων.
Η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΣΤΡΑΤΗ
Με αφορμή την κρίση του κορονοϊού είναι επιτακτικό πλέον να γίνει και έχει αρχίσει να γίνεται ήδη, σε παγκόσμιο επίπεδο, μια κριτική συζήτηση για την αναθεώρηση αυτού που αποκαλούμε «νεοφιλελευθερισμό», δηλαδή των ιδεών και των πολιτικών που κυριάρχησαν διεθνώς τα τελευταία τριάντα χρόνια. Από τα βασικά πεδία αυτού του αναστοχασμού είναι η Υγεία και η Παιδεία. Ότι πρέπει να αποτελούν δημόσια αγαθά και όχι εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες, όπως τα θέλει η επικρατούσα θεώρηση. Για τις προοδευτικές, δημοκρατικές, αριστερές δυνάμεις χρειάζεται να ενταχθεί δυναμικά σε αυτή τη συζήτηση και ο Πολιτισμός.
Ο χώρος του Πολιτισμού είναι μαζί με τον τουρισμό και την εστίαση αυτός που πλήττεται περισσότερο από την πανδημία. Όχι μόνο υπήρξε ο πρώτος τομέας που υπέστη αναστολή λειτουργίας και στο πρώτο και στο δεύτερο lockdown, αλλά θα είναι και ο τελευταίος που θα επανέλθει σε συνθήκες ομαλής λειτουργίας. Η περίοδος του καλοκαιριού και της αρχής του φθινοπώρου, μετά το πρώτο lockdown, διαρκώς υποκείμενη σε αιφνίδιες ακυρώσεις και απαγορεύσεις πολιτιστικών εκδηλώσεων, υπήρξε χαρακτηριστική για το τι έχει να αντιμετωπίσει ο Πολιτισμός ακόμα και μετά τη λήξη του μέτρων εγκλεισμού.
Ο πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας χαρακτηρίζεται από έντονη εποχικότητα, υπερελαστικοποιημένες σχέσεις εργασίας, μικρό και πολύ μικρό μέγεθος επιχειρήσεων (πολύ συχνά συνεταιριστικά σχήματα και καλλιτεχνικές ομάδες), αλλά και περιορισμένη πρόσβαση σε κοινωνική προστασία. Αυτό το οικοσύστημα του Πολιτισμού αποτελεί ένα από τα πλέον ευάλωτα κομμάτια της κοινωνίας. Όχι μόνο στην χώρα μας ούτε μόνο μέσα στην υγειονομική κρίση. Αλλά παγκοσμίως και προ του κορονοϊού, στις λεγόμενες εποχές «κανονικότητας».
Ο ΦΤΩΧΟΣ ΣΥΓΓΕΝΗΣ
Μάλιστα, στη χώρα μας ο Πολιτισμός σε επίπεδο δημόσιων πολιτικών υπήρξε πάντα ο φτωχός συγγενής. Δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ ως ένας χώρος που έχει μεγάλη σημασία για την κοινωνική συνοχή ούτε ως πυλώνας της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης, με σημαντική συνεισφορά στην οικονομία της χώρας. Αλλά δεν αντιμετωπίστηκε ούτε ως ένας χώρος εργασίας δεκάδων χιλιάδων εργαζομένων και επαγγελματιών. Δεν θα διστάσω να αναγνωρίσω ότι και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2015-2019 δεν κατάφερε να ολοκληρώσει θεσμικές τομές και δομικές αλλαγές που επιδίωκε να υλοποιήσει στον Πολιτισμό, κυρίως όσον αφορά τη ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, τη διαβάθμιση της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και φυσικά την αύξηση των δημόσιων δαπανών για τον Πολιτισμό στον αναγκαίο βαθμό.
Για ένα χώρο με υψηλό βαθμό επισφάλειας, ιδιότυπες εργασιακές σχέσεις και ελλιπή πρόσβαση στην κοινωνική προστασία, η κρίση που φέρνει η πανδημία, ήδη σήμερα, αλλά με ακόμη πιο δυσοίωνες προβλέψεις για το άμεσο μέλλον, είναι ίσως χειρότερη και από την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας.
Την ίδια στιγμή, η ίδια η πανδημία και οι συνέπειές της επιταχύνουν μεγάλες αλλαγές που βρίσκονταν ήδη σε εξέλιξη όσον αφορά τα μέσα παραγωγής και διακίνησης του πολιτιστικού αγαθού. Τα ψηφιακά μέσα, το διαδίκτυο και οι παγκόσμιες πλατφόρμες, αλλά και η κυριαρχία των μεγάλων ιδρυμάτων, διαμορφώνουν ένα νέο πολιτισμικό τοπίο, στο οποίο η παρούσα συνθήκη φέρνει τους δημιουργούς, τους καλλιτέχνες και τους εργαζόμενους στον Πολιτισμό σε ακόμη πιο αδύναμη θέση διαπραγμάτευσης των εργασιακών δικαιωμάτων τους αλλά και της ίδιας της δυνατότητάς τους να συμμετέχουν αυτόνομα και ελεύθερα στο πεδίο της δημιουργίας και της καλλιτεχνικής έκφρασης.
“ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ”
Όμως, η ανταπόκριση της κυβέρνησης όσον αφορά τον Πολιτισμό και τους ανθρώπους του υπήρξε εξαρχής καθυστερημένη και ανεπαρκής, αφενός με μέτρα που απέκλεισαν από την όποια στήριξη μεγάλο αριθμό εργαζομένων και αφετέρου με πενιχρή χρηματοδότηση προγραμμάτων Πολιτισμού που ωχριά μπροστά στις πραγματικές ανάγκες. Ως αποτέλεσμα, η χώρα οδηγείται σε «πολιτιστικό νεκροταφείο», με χιλιάδες καλλιτέχνες και εργαζόμενους να χάνουν τη μοναδική δυνατότητα επιβίωσης και αξιοπρέπειας.
Είναι αυτό μόνο θέμα άγνοιας και αδιαφορίας της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού και της κυβέρνησης για το πολιτισμικό πεδίο και τις ιδιαιτερότητές του; Η εκτίμησή μας είναι ότι όσο και αν αυτό ισχύει σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, η ανεπαρκής κυβερνητική παρέμβαση για τις επιπτώσεις του κορονοϊού στον Πολιτισμό και τους ανθρώπους του αποτελεί μέρος μιας κεντρικής στρατηγικής. Όπως εν μέσω της πανδημίας επιχειρείται η αντιδραστική αναδιάρθρωση της οικονομίας, των εργασιακών σχέσεων και της λειτουργίας της Δημοκρατίας, το βλέπουμε αυτό στον τρόπο που κινείται η κυβέρνηση, έτσι και στον Πολιτισμό επιδίωξή της είναι μια αντιδραστική αναδιάρθρωση του πολιτισμικού πεδίου. Να μην μπορέσουν να επιβιώσουν όλοι οι δημιουργοί και καλλιτέχνες. Κάποιοι να αποφασίσουν με τα δικά τους πολιτικά κριτήρια και πελατειακά δίκτυα ποιος και τι θα δημιουργεί, ποιος και σε τι θα έχει πρόσβαση την επόμενη μέρα. Δηλαδή, να χειραγωγηθεί ο χώρος του Πολιτισμού. Και παράλληλα, βέβαια, να υποχωρήσει ο δημόσιος χαρακτήρας του.
ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΥΦΕΣΗ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ
Μία παρόμοια κατάσταση με τη σημερινή βίωσε ο Πολιτισμός τη δεκαετία του 1930. Τότε, από τη μια η Μεγάλη Ύφεση και από την άλλη οι μεγάλες αλλαγές με το γραμμόφωνο, το ραδιόφωνο και τον κινηματογράφο. Σήμερα, από τη μια η κρίση που φέρνει η πανδημία, σε συνέχεια της οικονομικής κρίσης των προηγούμενων χρόνων, και από την άλλη οι μεγάλες αλλαγές με τα ψηφιακά μέσα, το διαδίκτυο και τις παγκόσμιες πλατφόρμες. Όπως τότε με το New Deal και τα πολιτισμικά του προγράμματα στις ΗΠΑ, έτσι και σήμερα απαιτείται μια μεγάλη δημόσια παρέμβαση για τον Πολιτισμό. Αφενός για την επιβίωση των ανθρώπων του, που σημαίνει για την επιβίωση της πολιτιστικής δημιουργίας και κυρίως της νεανικής και γενικά αυτής που δεν εντάσσεται στο mainstream, στην «κυρίαρχη τάση». Αφετέρου για μια χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμη μετάβαση στη νέα εποχή, για μια μετάβαση που θα τους περιλαμβάνει όλους.
Με αυτή την έννοια, μια μεγάλη δημόσια παρέμβαση για τον Πολιτισμό και τους ανθρώπους του αποτελεί κορυφαίο ζήτημα Πολιτισμικής Δημοκρατίας. Ζήτημα ελευθερίας της καλλιτεχνικής έκφρασης, πλουραλισμού της δημιουργίας, πολιτισμικής ποικιλομορφίας. Ζήτημα ισότιμης πρόσβασης όλων στο πολιτισμικό αγαθό.
ΣΧΕΔΙΟ ΠΕΝΤΕ ΑΞΟΝΩΝ
Σ’ αυτή την κατεύθυνση ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καταθέσει από την πρώτη στιγμή ένα συγκεκριμένο σχέδιο πέντε αξόνων για την ουσιαστική στήριξη του Πολιτισμού και όλων των ανθρώπων του.
- Ομπρέλα προστασίας για όλους τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις και τα καλλιτεχνικά σχήματα του Πολιτισμού, της δημιουργικής οικονομίας και της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης
- Γενναίο οικονομικό πακέτο για την στήριξη του Πολιτισμού και της δημιουργικής οικονομίας, πολλαπλάσιο από αυτό του υπουργείου Πολιτισμού
- Στήριξη των πνευματικών δικαιωμάτων
- Δημιουργία Ταμείου για τον πολιτιστικό και δημιουργικό τομέα υπό την Αναπτυξιακή Τράπεζα και παροχή μικροπιστώσεων
- Συμμετοχικός στρατηγικός σχεδιασμός για την επόμενη μέρα
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Ποιος είναι όμως ο ρόλος που μπορεί και πρέπει να παίξει ο Πολιτισμός την επόμενη μέρα εδώ, στη Δυτική Αθήνα; Το ερώτημα αυτό μας φέρνει στο νου τον Μιτεράν που τη δεκαετία του 1980, στα πλαίσια των «Grands Travaux», αποφάσισε να μεταφερθεί η Λυρική Σκηνή στο 12ο διαμέρισμα του Παρισιού, στην περιοχή της Βαστίλης, προκειμένου να αναβαθμιστεί αυτή η πιο εργατική σε σχέση με τις υπόλοιπες συνοικίες, που συνδέεται και με τη Γαλλική Επανάσταση και το αξιακό της φορτίο.
Στις μέρες μας, όμως, οι μεγάλες πολιτιστικές υποδομές της πρωτεύουσας, αλλά και τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια, στρέφονται προς το παραλιακό μέτωπο. Η Εθνική Βιβλιοθήκη και η Λυρική Σκηνή μεταφέρθηκαν στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος στο Φάληρο. Αν και όταν προχωρήσει το Ελληνικό, το κέντρο βάρους και στον Πολιτισμό αναμένεται να μεταφερθεί ακόμα περισσότερο προς το νότο. Οι δυτικές συνοικίες, οι γειτονιές πέρα από το ποτάμι, κινδυνεύουν να μετατραπούν στην «πίσω αυλή» της Αθήνας. Η διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής και αυτό που συμβαίνει στη Φυλή εντάσσονται στην ίδια λογική.
Ένας μεγάλος πολιτιστικός Θεσμός που θα αναβαθμίσει όλη την περιοχή μπορεί να αλλάξει την πορεία των πραγμάτων. Ένας νέος Φορέας, με ισχυρή δομή, σταθερή χρηματοδότηση και αποκεντρωμένα χαρακτηριστικά στη λειτουργία και τις δράσεις του, ώστε να είναι κτήμα των πολιτών όλων των Δήμων. Για παράδειγμα, ένα Φεστιβάλ της Δυτικής Αθήνας, το οποίο θα αξιοποιεί και τις καλλιτεχνικές δομές των Δήμων, τους πολιτιστικούς συλλόγους, τους δημιουργούς και τους καλλιτέχνες που διαμένουν στην περιοχή, τις πολιτιστικές υποδομές που υπάρχουν και θα βελτιωθούν, αλλά και νέες που θα φτιαχτούν, αναδεικνύοντας την ταυτότητα και αναβαθμίζοντας τον δημόσιο χώρο των πόλεών μας.
Ο τρόπος που ανταποκρινόμαστε στην κρίση της πανδημίας αποτελεί μέτρο των ηθικών μας προτύπων. Κοινωνία και πολιτεία οφείλουμε να κάνουμε οτιδήποτε χρειαστεί για να στηρίξουμε τον Πολιτισμό και τους ανθρώπους του. Να στηρίξουμε αυτούς που μας στηρίζουν ψυχικά και πνευματικά μέσα στη δύσκολη περίοδο που διανύουμε. Να τους ανταποδώσουμε την προοπτική και την ελπίδα που μας προσφέρουν για την επόμενη μέρα.
Ταυτόχρονα, επενδύοντας στον Πολιτισμό, βελτιώνουμε την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των πολιτών, τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά. Οι προοδευτικοί, δημοκρατικοί, αριστεροί πολίτες της Δυτικής Αθήνας να θέσουμε, λοιπόν, ως κεντρικό πολιτικό μας στόχο ένα New Deal για τον Πολιτισμό που θα συμπεριλαμβάνει και μια μεγάλη παρέμβαση Πολιτισμού στη Δυτική Αθήνα.
Σχετικά Άρθρα:
