Ήταν στις αρχές του 20ου αιώνα όταν ο σοσιαλδημοκράτης Έντουαρντ Μπέρνσταϊν με μια σειρά άρθρων του διατύπωνε την θεωρία ότι η σοσιαλδημοκρατία θα έπρεπε να εγκαταλείψει τα επαναστατικά συνθήματα και να εξελιχτεί σε δημοκρατικό μεταρρυθμιστικό κόμμα.
Με την λεγόμενη αυτή ρεβιζιονιστική του θέση ο Μπέρνσταϊν ήρθε σε αντίθεση με τις επαναστατικές δυνάμεις εντός του κόμματος, ενώ ταυτόχρονα έβαζε ένα διαχρονικό δίλημμα για το ρόλο που εξυπηρετεί συνολικά η σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη. H ξαφνική δε και απόλυτη κατάρρευση αυτού που κατέληξε να ονομάζεται υπαρκτός σοσιαλισμός στα τέλη της δεκαετίας του ‘90, έβαλε τέλος σε όλες τις αυταπάτες που αφορούσαν στην βιωσιμότητα αυτού του τύπου συστήματος . Aλλά έβαλε επίσης τέλος στην απατηλή ελπίδα ότι η κατάρρευση του συστήματος θα μπορούσε σταδιακά μέσω μεταρρυθμίσεων, να επιφέρει ένα κοινωνικό σχηματισμό, που θα μπορούσε να ονομασθεί σοσιαλιστικός, όπως ανέλυε ο Ανδρέας Παπανδρέου στη Μαδρίτη το 1991. Η εξέλιξη λοιπόν της ιστορικής διαδικασίας με ελάχιστες εξαιρέσεις, κυρίως τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 έφερε τη σοσιαλδημοκρατία και τα σοσιαλιστικά κόμματα να ακολουθούν τα γεγονότα και να μην μπορούν να επιβάλλουν τη δική τους ιδεολογική ατζέντα. Σε ένα περιβάλλον όπου σήμερα έχει επικρατήσει χωρίς καμία αμφισβήτηση ο καπιταλισμός σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές αρνούνται να αλλάξουν τη μια και μοναδική “κανονικότητα”, η οποία έχει επιβληθεί και αδυνατούν να διεκδικήσουν ένα νέο μοντέλο που θα αντιπαρατεθεί με την κράτουσα μορφή του νεοφιλελευθερισμού
- Αν όλα τα παραπάνω μας φαίνονται μακρινά και εκτός ελληνικής πραγματικότητας τότε αυτομάτως παραδεχόμαστε ότι έχει χαθεί και το δικό μας κοινωνικό και ιδεολογικό (μας) στίγμα. Διότι αν για παράδειγμα εμείς αποδεχτούμε μόνο τον όρο της κεντροαριστεράς ταυτόχρονα αντικαθιστούμε τον πραγματικό πολιτικό και ιδεολογικό προσδιορισμό της σοσιαλδημοκρατίας και του δημοκρατικού σοσιαλισμού στην Ελλάδα. Επομένως θα πρέπει να αναζητήσουμε εκείνα τα υλικά που θα χρειαστούν για την ανοικοδόμηση της πατρίδας για την επόμενη δεκαετία σε διαφορετικά πολιτικά χαρακτηριστικά από εκείνα που σήμερα μοιάζουν να είναι προαπαιτούμενα. Να μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η εργαλειοθήκη για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που έχει ως αποτέλεσμα τη διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς προέρχεται από τον σκληρό πυρήνα των συντηρητικών δυνάμεων της Ευρώπης. Την συγκεκριμένη πολιτική κατεύθυνση εξυπηρέτησαν συνολικά όλες οι πολιτικές δυνάμεις που επιλέχθηκαν από τον λαό για τη διακυβέρνηση της χώρας, είτε ως αυτοδύναμες είτε ως κυβερνήσεις συνεργασίας. Άρα γίνεται αντιληπτό πως οι δυνάμεις που διεκδικούν τον άλλο δρόμο στερούνται την παραγωγή ιδεών που θα οδηγήσουν σε ένα διαφορετικό οικονομικό μοντέλο, το οποίο θα αλλάξει μια προδιαγεγραμμένη πορεία για τη χώρα μας.
- Στο πλαίσιο αυτό η διαφαινόμενη επικράτηση της ΝΔ στις επερχόμενες εκλογές, κυρίως σε ιδεολογικό επίπεδο θα πρέπει να βρει τις δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας, του δημοκρατικού σοσιαλισμού και του μεταρρυθμιστικού κέντρου σε μια νέα πολιτική συμφωνία για την ανασύνταξη του προοδευτικού χώρου, ο οποίος θα πρέπει να είναι έτοιμος να αναμετρηθεί με πολιτικά χαρακτηριστικά απέναντι στο πρόγραμμα των συντηρητικών δυνάμεων.
- Αδιαμφισβήτητα ο ΣΥΡΙΖΑ φέρει τη μεγαλύτερη ευθύνη για την επικράτηση των συντηρητικών δυνάμεων μέσα από την επαναφορά της ΝΔ. Ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ με τις διάφορες πολιτικές μεταλλάξεις κατά την διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας έχει αποτύχει να εκφράσει συνολικά τον προοδευτικό χώρο ενώ με την εργαλειοποίηση του παρελθόντος αλλά και την προεκλογική του παρουσία χωρίς καμία ατζέντα επιδιώκει τη διατήρηση ενός ατέρμονου δικομματισμού. Και αν καταβάλει κάθε προσπάθεια να εξαιρέσει το δικό του παρελθόν με την ένταξη του στους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές, δεν σημαίνει πως μέσα από μια στείρα αριθμητική υπέροχη, η οποία δεν εκφράζεται όμως πολιτικά, ιδεολογικά και πλειοψηφικά στο κοινωνικό σύνολο, θα καταφέρει να είναι ο κυρίαρχος πόλος στη δημιουργία ενός μεγάλου προοδευτικού χώρου.
- Ο προσδιορισμός με πυξίδα την πρόοδο και βασικό άξονα το δημοκρατικό σοσιαλισμό σε μια σύγχρονη μορφή είναι το βασικό ζητούμενο έκφρασης και αντιπαράθεσης απέναντι στο μονόδρομο, και τη μονοδιαστάτη αντίληψη του συντηρητισμού. Η σύγχρονη εργασία και ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο, η μεικτή οικονομία και τα μετρήσιμα μεγέθη στην αγορά για μια σταθερή και ορθά κατανεμημένη φορολογία, τα εθνικά ζητήματα και η σταθερή θέση για μια αυτοδύναμη Ελλάδα στο συνεχές και μεταβαλλόμενο βαλκανικό περιβάλλον, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η άμβλυνση των κοινωνικών αντιθέσεων ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις και η εσωτερική ενσωμάτωση ως προϋπόθεση για την ενίσχυση της Περιφέρειας για μια πραγματικά αυτοδύναμη ανάπτυξη είναι ορισμένα βασικά ζητούμενα, τα οποία πρέπει να πάρουν τη μορφή της ιδεολογικής πλατφόρμας για την Ελλάδα του 2020. Η επόμενη βουλή θα χρειαστεί να πάρει σημαντικές αποφάσεις για την πορεία της χώρας, άρα χρειάζεται ένας σταθερός προσανατολισμός ώστε να μην επικρατήσει ο νόμος του εκκρεμούς.
- Τα κόμματα σήμερα που πρόσκεινται στη σύγχρονη ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία θα πρέπει να προκαλέσουν ριζοσπαστικές ανατροπές στις κοινωνίες και να εκπροσωπήσουν με συνέπεια τα συμφέροντα μιας πλατιάς συμμαχίας δημοκρατικών προοδευτικών, κοινωνικών δυνάμεων αλλά και κινημάτων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, της ισότητας των δύο φύλων, της προστασίας του περιβάλλοντος και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Ο ιδεολογικός αγώνας προφανώς κρίνεται δύσκολος και υπερβατικός για τη αναδόμηση ενός τέτοιου οικονομικού μοντέλου μπροστά στην επέλαση του παγκόσμιου καπιταλισμού. Το αξιακό πλαίσιο θα κριθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά δεν σημαίνει πως οι εγχώριες δυνάμεις δεν θα συνθέτουν στη συγκεκριμένη κατεύθυνση, διότι η σχέση και η θέση της Ελλάδας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το Ευρώπη και τους λαούς της. Οι εθνικές εκλογές λοιπόν είναι προ των πυλών, όμως η επόμενη μέρα είναι εκείνη που θα προσδιορίσει τις απαιτούμενες εξελίξεις και ανακατατάξεις στον ευρύτερο προοδευτικό χώρο.
Η μάχη λοιπόν που πρέπει να δώσουμε δεν είναι κατά του πλούτου, αλλά κατά της φτώχειας, όπως εύστοχα είχε επισημάνει ο διαχρονικός Ούλωφ Πάλμε.
